In Memoriam Jos Kocken

Zelden heb ik een meer inspirerende afscheidsviering mee mogen maken dan die van Jos Kocken in de Boskapel in Nijmegen. Binnengedragen in stilte door zes mannen, die in alle rust de zes kaarsen vlam gaven rond de rieten mand waarin Jos lag. Er waren verschillende sprekers, die elk een onderdeel  van zijn lange leven belichtten. Zijn familie, waarn hij als jongste van tien kinderen geboren was, noemden hem de verbinder en degene waar men altijd terecht kon voor een goed gesprek. Zijn partner Jos Klaassen vertelde over hun relatie samen, over de aankoop van de Baselier in Gendt waarin ze twee appartementen maakten, zodat ze samen konden wonen en leven en daarnaast ieder hun privacy hadden. Over de liefdevolle goedheid van Jos.

Uit de homowereld was een spreker die vertelde over de 'roze salon' in Nijmegen, in het huis waar Jos met een groep Benedictijner monniken woonde en ook over wat Jos betekende voor deze wereld in Nijmegen.

In 1958 gaf Jos  gehoor aan zijn religieuze roeping en trad hij toe tot de Orde der Benedictijnen.  Als 25-jarige ging hij naar De Slangenburg bij Doetinchem. Jos zei hierover: "Kenmerkend voor de Benedictijnen (gesticht rond 400 en daarmee de oudste monnikenorde) is broederlijkheid, gastvrijheid en gemeenschappelijk bezit."

De katholieke kerk, zeker in die tijd, bood weinig ruimte om met homoseksualiteit bezig te zijn. Dat wilde Jos wel. De Benedictijner orde bood hem de ruimte om zijn pastorale zorg voor homo’s tot uiting te laten komen. De spiritualiteit van Benedictus is mild. Er zijn regels, maar de opvatting is mild te zijn voor broeders die niet aan de regel kunnen voldoen. Dat biedt ruimte voor individualiteit. Het gaat erom mensen bij elkaar te brengen om god te eren in de maatschappij waarin je leeft. Daarmee hebben de monniken ook een groot aandeel gehad in de culturele ontwikkeling van Europa. 

Stadsgroep

In 1968 besloten vijf monniken een stadsgroep op te richten. Zij wilden meer in de samenleving staan. De kovel (habijt) droegen zij niet, want dat is slechts een uiterlijk kenmerk en dat vonden ze  toen niet belangrijk. Gastvrijheid hadden ze in de woongroep vanzelfsprekend altijd hoog in het vaandel gehad. Vanuit dit gastvrijheidprincipe hadden zij ook hun huiskamer aan de Mr. Franckenstraat opengesteld voor homo’s in en om Nijmegen. Jos  wilde zichzelf laten zien als homo en iets voor die groep doen. Er was bovendien nog niets in de stad. Het werd een groot succes. Later sloot deze groep zich aan bij het COC en weer later kreeg Nijmegen een eigen COC, waarbij Jos aan de wieg gestaan heeft. 

Tegelijk liep ook het verhaal van zijn vorming tot biodynamisch therapeut.

Jos voelde dat de biodynamische methode
zijn verdere werk zou bepalen

Na zijn studie theologie volgde hij deelstudies sociologie en psychologie en sloot hij zich aan bij de zogeheten Noordwijkgroep. Dit was een zelfopleidingsgroep van twaalf alternatieve therapeuten uit diverse richtingen die onder leiding van Jay Stattman gedurende vijf jaar zichzelf opleidden tot lichaamsgerichte therapeut. Bij een zelfopleidingsgroep moet je je voorstellen dat zij voor hen 'beroemde' therapeuten uit Amerika of Engeland naar Nederland haalden om hen te trainen in hun nieuwe visies en werkwijzen. Daarbij waren ook Gerda en Mona-Lisa Boysen. Jos kwam daar voor het eerst in aanraking met de biodynamische methode en hij voelde dat dit zijn verdere werk zou bepalen.

Samen met anderen ging hij door bij de pril gestarte opleidingen bij Mona Lisa, waar hij ook Cora Slieker ontmoette. Samen met Petra Veenstra begon Jos met een opleidingsgroep in Nijmegen. Cora Menno de Lange en Cora begonnen in Amsterdam.

In 1986 was hij een van de oprichters van de beroepsvereniging NVBT, een van de verenigingen die aan de wieg stonden van de SBLP. Men wilde meer structuur geven aan het werk. De studenten waren klaar met de opleiding en hadden behoefte aan een verbindingsvorm.  Enerzijds was er een stroming binnen de jonge beweging van 'vanzelf laten ontstaan'. Anderzijds was er ook een zakelijke stroming, die naar structuur en theoretische onderbouwing zocht.

Vitaliteit

Wat vooral naar voren bleef komen tijdens de afscheidsdienst was zijn enorme vitaliteit. Zo kocht hij op zijn 79^e de Baselier in Gendt, een oude pastorie die hij samen met Jos verbouwde. En op zijn 89^e kwam er een jonge hond in zijn leven, Gaudie.

Jos was ook vrijwilliger bij hospice De Goudvlinder, onderdeel van De Lingehof in Bemmel.  Eind 2023 nam hij, vlak voor hij 90 jaar zou worden, afscheid van deze vrijwilligersfunctie. (Foto: Zinzia Zorggroep)

De laatste jaren van zijn leven leefde Jos in het besef dat alles toegift was. Zijn leven van alledag was rijk en vooral gebaseerd op het hier en nu. Hij genoot volop van de verscheidenheid van planten en bomen in de tuin, van Gaudie de jonge hond en van klassieke muziek en boeken, waaruit de spiritualiteit opklonk. Vriendschappen kwamen tot verdere verdieping. Het samen wonen met zijn levensgezel Jos had een vanzelfsprekendheid gekregen, waarbij ieder zijn eigen leven kon leiden met zijn eigen interesses en spirituele vorm.

Jos heeft in de Baselier meerdere momenten van genade gekend. Hij voelde zich dan totaal vrij, ervoer de grootsheid van de Spirit en voelde: "Als ik nu dood ga, dan is het goed.” De hemel ging als het ware voor hem open. Deze mystieke ervaringen, dáár ging het Jos om.

José Berkers-Keijzers